لوگو (Logo) عبارتست از نماد یا نشانه ای تصویری، نوشتاری و یا تلفیقی از هر دوی اینها که وظیفه معرفی، شناسایی و تعیین هویت یک شرکت، سازمان و یا مجموعه را بر عهده دارد. در زیان فارسی محاوره از واژه « آرم» که معادل فرانسوی واژه لوگو می باشد نیز استفاده می کنند. با این وجود معادل صحیح تر لوگو در زبان فارسی را باید واژه «نشانه» دانست.
استفاده از لوگو یا نشانه تاریخچه ای دیرینه دارد، از هزاران سال پیش تا کنون، نشانه هایی وجود داشته اند که به صورتی نمادگونه روی نقاط مختلفی همچون پرچم ها، کوزه های سفالین، کالاها و محصولات روزمره قرار می گرفتند تا مبین هویت یک کشور، مجموعه و یا عملکر یک فرد باشند و با خلاصه سازی در فرآیند معناسازی و هویت آفرینی نقش به سزایی در توسعه تجارت، فرهنگ و جوامع ایفا کرده اند.
در دنیای امروز با گسترش شرکت ها، کارخانه ها، سازمان ها و موسسات غیر انتفاعی و دولتی این نیاز بیش از پیش احساس شده، با توسعه و پیشرفت دانش طراحی گرافیک، طراحی لوگو نیز تبدیل به فعالیت تخصصی و سازمان دهی شده ای شده گردیده و برای انجام آن باید مسائلی چون روانشناسی، رنگ شناسی، مباحث مرتبط با حوزه چاپ و طراحی گرافیک و زیبایی شناسی و یا بازارشناسی را در نظر گرفت که این امر حساسیت و اهمیت این موضوع را می رساند.
لوگو ها انواع گوناگونی دارند که در اینجا به مهم ترین آنها اشاره می شود:
لوگوتایپ (Logotype)لوگوتایپ به نشانه ای گفته می شود که تنها با استفاده از نشانه های زبانی طراحی شده و وجه بارز آنها استفاده از نوشتار و تایپ در ساختار آنهاست.
مونوگرام (Monogram)
مونوگرام به نشانه ای گفته می شود که با استفاده از حرف یا حروف اول یک مجموعه طراحی شده و وجه بارز آن اختصار، خلاصه سازی و استفاده از کلمه یا کلمات محدود در طراحی آنها می باشد. این نشانه برای شرکت هایی که نام های دو بخشی یا چند بخشی مانند« خانه هنرمندان ایران » دارند، نیز مناسب است.
لوگوی شمایلی یا Iconique Logo
این نوع لوگو به نشانه ای گفته می شود که در طراحی آنها از نماد های بصری تجریدی و تصاویرآنالیز و خلاصه شده استفاده می شود. وجه بارز در مورد این لوگوها استفاده از تصویر برای معرفی فعالیت ها، ویژگی ها و هویت یک شرکت است و استفاده از آن باید با توجه به نوع فعالیت مجموعه مورد نظر صورت پذیرد، چرا که طراحی لوگو برای هر موضوعی با استفاده از تصاویر، نیازمند ارتباط صحیح بین نوع فعالیت و فرم لوگوی شمایلی دارد و این موضوع ساده و کم اهمیتی نخواهد بود.
لوگوی تلفیقی یا Mixte Logo
این گونه از لوگوها به نشانه ای گفته می شود که با تلفیق دو نوع پیام تصویری و نوشتاری به وجود آمده و در طراحی آنها استفاده از نوشتار در کنار ایماژ و هماهنگی و ارتباط آنها با یکدیگر باید مورد توجه قرار گیرد. نکته مهم این است که انتخاب هر یک از این شیوه های طراحی ( اعم از لوگوتایپ، مونوگرام و ... ) با مشورت و تبادل نظر طراح و کارفرما صورت پذیرد و با بررسی همه جانبه این موضوع، بهترین شیوه برای طراحی نشانه مورد نظر انتخاب شده، چرا که انتخاب صحیح و یا ناشایست هر یک از این شیوه ها می تواند منجر به موفقیت یا عدم موفقیت در کاربردها و بازدهی یک لوگو گردد.
از جمله نکات مهم دیگری که باید در طراحی لوگو مورد توجه قرار گیرد، موارد ذیل هستند:
خوانایی و سادگی:
به این معنا که لوگوی مورد نظر در لحظات اول مشاهده آن قابل فهم و خوانش بوده و دارای پیچیدگی های زیادی که خوانایی و سرعت انتقال پیام به مخاطب را دچار اشکال می کند، نباشد، یک لوگو هر چقدر هم زیبا باشد و در طراحی آن از فرم های چشم نواز و جالب استفاده شده باشد اما اگر به لحاظ خوانایی و سرعت انتقال پیام دارای ضعف باشد، نمی تواند برای رسیدن به هدف در نظر گرفته شده برایش موفق عمل کند. این مساله باید در اولویت های اول طراحی لوگو قرار گیرد.
تناسب و هماهنگی:
از دیگر نکات مهمی است که باید در طراحی لوگو رعایت شود، هماهنگی و ارتباط مستقیم طرح لوگو با زمینه فعالیت مجموعه مورد نظر باید به گونه ای باشد که این مساله به طرز بارزی به چشم آید. از جهت دیگر طراحی گرافیک آن باید به صورتی انجام شود که عناصر و اجزای به کار رفته در آن و اندازه های آنها، دارای هماهنگی و تناسب با یکدیگر بوده، یک کل واحد را تشکیل داده و اصوصل زیبایی شناسی طراحی گرافیک در آنها رعایت شده باشند.
عدم کپی برداری و سرقت ایده:
نکته بسیار مهمی که باید در مورد طراحی لوگو لحاظ گردد و متاسفانه در کشور ما چندان مورد توجه قرار نمی¬گیرد، بحث کپی برداری و استفاده از ایده های دیگران برای فعالیت های تبلیغاتی و به ویژه طراحی لوگو است. شرکتی که قصد دارد سالیان مدیدی با استفاده از لوگوی مورد نظر برای خویش اعتبار، هویت و شهرتی کسب کند، پس از مدتی با این معضل مواجه می گردد که لوگوی مجموعه شباهت فراوانی با لوگوی مجموعه ای دیگر دارد. بروز این مساله هم به لحاظ کاری و هم از منظر شرعی دارای اشکال بوده و به هیچ وجه شایسته نیست.
تصور کنید لوگویی را که شما برای شرکتتان استفاده می کنید عمدا یا سهوا دارای شباهت زیادی با لوگوی یک شرکت دیگر در داخل یا خارج ازایران باشد. با توجه به گستردگی ارتباطات و وجود تکنولوژی های ارتباطی وسیعی همچون اینترنت، دیری نمی پاید که این مساله آشکار شده و مسلما در نهایت منجر به بدنامی، افت محبوبیت و کاهش بسیار زیاد اعتبار شرکت خواهد شد. حتی این موضوع از لحاظ حرفه ای نیز دارای اشکالات فراوان است و منجر به بروز اشکالاتی نظیر اشتباه گرفتن دو مجموعه با یکدیگر، زیر مجموعه دانستن دو شرکت بی ربط باهم، ایجاد شائبه فریبکار بودن و جعلی بودن محصولات شرکت در مقابل شرکت صاحب لوگوی اصلی و مواردی ازاین دست می شود. عدم رعایت این مساله می تواند مراحل بعدی فعالیت های ارتباطی اطلاعاتی یک مجموعه نظیر برندینگ، معرفی، توسعه و موفقیت آن را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
بنابر این یک لوگوی مناسب لوگویی است که از ابتدا توسط کارشناسان امر و به طور اختصاصی برای موضوع مورد نظر طراحی شده، دارای ابتکار بوده و شباهت زیادی با نمونه لوگوهای دیگر نداشته باشد و تنها منحصر به یک مجموعه خاص باشد.
رنگ شناسی، کنتراست رنگ:
انتخاب رنگ مناسب و مرتبط با زمینه فعالیت مجموعه مورد نظر نکته مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد، برای هر موضوعی رنگ بندی متناسب با موضوع در نظر گرفته شود تا موجب گمراهی مخاطب نگردد.
اندازه ها و مباحث مرتبط با چاپ:
طراحی یک لوگو باید به صورتی انجام گیرد که در هنگام کوچک و بزرگ کردن آن، دچار مشکلاتی همچون ضعف خوانایی و اختلاط رنگی نشود. به طور مثال اگر قصد داشتیم لوگوی مورد نظر را در گوشه یک سربرگ یا بروشور با اندازه یک سانتی متر در یک سانتی متر مورد استفاده قرار دهیم، از لحاظ خوانش و ارتباط با مخاطب دچار اشکال نشود و به راحتی فهمیده شود. علاوه براین امکان چاپ لوگوی مورد نظر با تعداد رنگ های محدود و حتی تک رنگ نیز وجود داشته باشد.
انجام طراحی توسط افراد کارشناس و متخصص
طراحی گرافیک امری است که برای مهارت در آن باید از دانش آکادمیک، تجربه، خلاقیت، فکر باز، آگاهی از مسائل بازار و روانشناسی، آگاهی از برنامه های رایانه ای روز و ... بهره برد. صرف آگاهی و داشتن یک یا چند برنامه گرافیکی، نمی تواند منجر به خلق نتایج مطلوبی گردد.
در همین ارتباط امروزه افراد زیادی وجود دارند که تنها با دارا بودن تعدادی از برنامه های رایانه ای گرافیکی و بدون داشتن پشتوانه علمی و تجربه شروع به فعالیت های تبلیغاتی و طراحی گرافیک می کنند که نتیجه ای جز افزایش آلودگی بصری که در سطح جامعه ما بسیار آزار دهنده است نخواهد داشت.
به طور مثال اگر نگاهی به تابلوهای سر در مغازه ها، فروشگاه ها و شرکت های سطح شهر بکنیم متوجه این نابسامانی های رنگی و بصری می شویم . مشکلاتی چون:
- عدم هماهنگی رنگ و فونت عنوان یا نوع طراحی لوگوی مجموعه مورد نظر با نوع فعالیت آن، برای نمونه پوشاک زنانه معروف داخلی که به جای استفاده ازفونتی ظریف، دارای انحنا و استفاده از رنگ های زنانه، از فونتی کاملا مردانه، محکم و با رنگ های مردانه مشکی و خاکستری برای هویت سازمانی و لوگوی مجموعه خود استفاده می کند.
- عدم تضاد (Contrast) کافی رنگ های پس زمینه و عناوین اصلی و نیز در نظر نگرفتن فونت های متناسب که سبب ناخوانایی و عدم توفیق در رسانیدن پیام و معرفی آن مجموعه در سطح شهر می گردد. به طور مثال استفاده از رنگ سرمه ای تیره برای پس زمینه ای که رنگ نوشتار یا عناصری که روی آن قرار می گیرد مشکی است سبب ناخوانایی واژگان خواهد شد، یا استفاده ازفونت هایی که به لحاظ طراحی و خوانا بودن دارای ضعف های زیادی هستند. و یا استفاده از بافتی پر از نقش و نگار برای پس زمینه ای که دارای تضاد رنگی یکسانی با نوشتار و طرح های اصلی است و سبب نا خوانایی، خسته شدن چشم و عدم ارتباط مخاطب با آن می شود.
- استفاده از عناصر و فرم های بسیار پیچیده و ناهماهنگ و به لحاظ طراحی ضعیف، که مشکلات چاپی فراوانی را به همراه خواهد آورد و در خاطر مخاطب باقی نخواهد ماند.
- عدم رعایت به جای سادگی در استفاده ازطرح ها و رنگ ها که در موارد زیادی افراط در استفاده از آنها منجر به شلوغی، آلودگی بصری، ناخوانایی و عدم ارتباط مفید با مخاطب می گردند. تمام این مسائل باید در مورد موضوع مهمی چون طراحی لوگو نیز در نظر گرفته شود. طراحی حرفه ای لوگو توسط طراحان با دانش و کارشناسان کارآزموده رشته طراحی گرافیک ، متناسب و هاهنگ با مجموعه و شرکت شما از تخصص های مهم ماست.